Rola technika rtg w pracowni rtg obejmuje opiekę nad pacjentem, prawidłowe ułożenie pacjenta do badania oraz dobór właściwych parametrów ekspozycji.
Technik rtg może przejść do wykonania badania, jeśli sprawdził wcześniej dane pacjenta i skierowanie na badanie, upewnił się, że pacjent został właściwie przygotowany, a ewentualne środki cieniujące zostały odpowiednio zastosowane. Do jego zadań należy ułożenie pacjenta w sposób zapewniający optymalny obraz i uwzględniający aspekty takie jak komfort pacjenta, jego unieruchomienie, ochrona radiologiczna wszystkich obecnych osób, a także obowiązujące w pracowni protokoły.
Źródło: www.carrington.edu
Na techniku elektroradiologii spoczywa odpowiedzialność za dobór odpowiednich parametrów ekspozycji i materiałów rejestrujących obraz w celu uzyskania optymalnych gęstości optycznych oraz ostrości obrazu. Istotne jest tutaj właściwe dobranie parametrów mAs, czas, odległość, wybór ogniska i mocy lampy oraz dobranie systemu zapisu obrazu i wymaganej obróbki
Młody, rozwijający się organizm jest bardziej narażony na szkodliwe działanie promieniowania jonizującego, w związku z czym zdjęcia rentgenowskie wykonuje się u dzieci tylko w razie wyraźnej konieczności.
Jeśli zachodzi potrzeba wykonania badania rentgenodiagnostycznego u osoby poniżej 16. roku życia, to poza spełnieniem standardowych wymagań, należy dodatkowo:
unieruchomić niemowlęta lub małe dzieci przy użyciu bobiksu lub innego urządzenia o takim działaniu;
stosować osłony na narządu promienioczułe, gdy w trakcie badania mogą się znaleźć w obrębie lub pobliżu pierwotnej wiązki promieniowania, jeżeli nie uniemożliwi to poprawnego wykonania badania;
wykonanie badania odnotować w książeczce zdrowia dziecka.
Źródło: www.reddit.com
Aby maksymalnie ograniczyć dawkę promieniowania i ewentualne negatywne skutki, jakie może nieść za sobą badanie RTG wykonywane u dzieci, niezwykle istotne jest zastosowanie odpowiedniej techniki badania. W związku z tym, przykuwa się szczególną uwagę starannej kolimacji, stosuje się „twardą technikę zdjęć”, folie wzmacniające o wartościach nie mniejszych niż 400 oraz dodatkową filtrację. Ponadto rezygnuje się ze stosowania kratki przeciwrozproszeniowej.
Wykonywanie badań rentgenodiagnostycznych u kobiet w ciąży jest ograniczone do niezbędnych przypadków, jeżeli nie mogą być one wykonane po porodzie.
Źródło: www.bccdc.ca
Ryzyko, jakie niesie za sobą ekspozycja na promieniowanie w czasie ciąży, jest uzależnione od stopnia zaawansowania ciąży, a także od dawki pochłoniętej przez zarodek lub płód.
Najbardziej ryzykowne jest narażenie na promieniowanie jonizujące w czasie ogranogenezy – pomiędzy 3 a 8 tygodniem. Ekspozycja taka może powodować wady wrodzone. Ryzyko spada w drugim trymestrze ciąży, a najmniejsze jest w trzecim, jednak należy pamiętać, iż w okresie od 8 do 25 tygodnia intensywnie rozwija się centralny system nerwowy, który jest wyjątkowo wrażliwy na promieniowanie.
Oszacowano, że dawki dla płodu podczas badań rentgenowskich wynoszą średnio:
– 1,4 mGy w przypadku RTG jamy brzusznej;
– 1,1 mGy w przypadku RTG miednicy;
– <0,01 mGy w przypadku RTG klatki piersiowej;
– <0,01 w przypadku RTG czaszki lub kręgosłupa szyjnego.
Sporo mówi się o tym, jak istotna jest ochrona przed promieniowaniem jonizującym. Podstawowa zasada ochrony radiologicznej ALARA głosi, że dawka promieniowania powinna być zawsze utrzymana na możliwie najniższym rozsądnym poziomie, pozwalającym uzyskać pożądany efekt.
Nowoczesne aparaty cyfrowe służące do wykonywania zdjęć panoramicznych umożliwiają skuteczną diagnostykę z zastosowaniem stosunkowo małej dawki promieniowania. Sprawiło to, iż stosowanie fartucha ochronnego podczas wykonywania zdjęć panoramicznych, dotąd tak powszechnie praktykowane, stało się kwestią dyskusyjną. Niektórzy naukowcy twierdzą, że fartuch ołowiany nie wpływa znacząco na wielkość dawki pochłoniętej przez organizm człowieka. Ponadto, w 2012 roku został opublikowany przez Europejską Akademię Radiologii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej dokument, w którym ogłoszono, iż nie istnieją dowody na konieczność używania fartuchów ochronnych podczas badań CBCT prowadzonych na potrzeby stomatologii. Jednocześnie, niewiele istniało opracowań potwierdzających, że obecność fartucha ołowianego podczas ekspozycji na promieniowanie nie ma wpływu na wielkość dawki pochłanianej przez pacjenta.
W związku z tym, przeprowadzono doświadczenie mające na celu zbadanie różnic w ilości pochłoniętego promieniowania podczas wykonywania zdjęcia panoramicznego z zastosowaniem fartucha ołowianego oraz bez niego. W tym celu wykorzystano fantom imitujący pacjenta o wzroście 175 cm oraz wadze 73,5 kg. W jego wnętrzu umieszczono 110 dozymetrów termoluminescencyjnych, których umiejscowienie odpowiadało lokalizacji tkanek i narządów szczególnie wrażliwych na promieniowanie jonizujące (m. in. mózgu, tarczycy, serca). Eksperyment przeprowadzono z wykorzystaniem dwóch aparatów panoramicznych- SCANDORA 3D marki Soredex oraz ProMax 3D marki Planmeca. Fantom został poddawany ekspozycjom z zastosowaniem wymienionych urządzeń zarówno z zastosowaniem fartucha ołowianego, jak i bez niego. Po każdej ekspozycji odczytywano wskazania dozymetrów, które na koniec zostały poddane analizie statystycznej. Wyeliminowano działanie czynników zewnętrznych, które mogłyby wpłynąć na różnice w odczytach pomiarów, ponieważ wszystkie czynności były przeprowadzane w jednym miejscu- Stomatologicznym Centrum Diagnostycznym we Freiburgu.
Fantom wykorzystywany w doświadczeniu. Źródło: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3852527/figure/F1/
Wyniki doświadczenia wykazały, iż zastosowanie fartucha ochronnego podczas wykonywania zdjęcia panoramicznego nie ma istotnego wpływu na wielkość dawki pochłoniętej przez ciało pacjenta.
Źródło opracowania: dr n. med. Małgorzata Strycharz-Dudziak. Wpływ zastosowania fartucha ochronnego ołowiowego na wielkość dawki pochłoniętej podczas wykonywania zdjęcia panoramicznego. „Magazyn Stomatologiczny”, nr 5/2014, str. 94-95
Radioterapia, obok chirurgii i chemioterapii, jest podstawową metodą leczenia nowotworów złośliwych. Jej celem jest podanie pacjentowi dawki promieniowania jonizującego, której rozkład ma zapewnić wyleczenie miejscowe przy minimalnych komplikacjach ze strony napromienionych tkanek zdrowych.
źródło: http://aboutbrachytherapy.com
Promieniowanie jonizujące wykorzystuje się między innymi w leczeniu nowotworów złośliwych trzema podstawowymi technikami radioterapii:
Teleradioterapia – źródłem promieniowania jonizującego są akceleratory liniowe wytwarzające wiązki promieniowania hamowania X lub elektronów o energiach w zakresie od 4 do 25 MeV. Wykorzystywane są głównie do leczenia raka skóry Głębiej osadzone nowotwory leczy się albo promieniowaniem γ albo inną techniką.
Brachyterapia – jest to leczenie polegające na precyzyjnym wprowadzeniu nietoksycznych materiałów promieniotwórczych w środek guza. Zmniejsza to znacznie narażenie reszty zdrowych komórek na promieniowanie. W tej technice nadal stosowane są aparaty kobaltowe wyposażane w źródło zawierające Co-60 o aktywności rzędu kilkuset TBq. W brachyterapii źródła promieniotwórcze (najczęściej Cs-137 lub Ir-192 o aktywności od dziesiątek do setek GBq) umieszczane są w obszarze leczonym przede wszystkim za pomocą sterowanych mikroprocesorowo urządzeń do zdalnego ładowania (remote afterloading).
Medycyna nuklearna – wprowadzenie dożylne lub doustne substancji promieniotwórczych, tak dobranych aby skupiały się w obrębie nowotworu i silnie je napromieniowując, a minimalnie gromadziły w tkankach zdrowych. Przykładowym wykorzystaniem tej techniki jest leczenie raka tarczycy poprzez wprowadzenie promieniotwórczego izotopu jodu.
