Miesiąc: Październik 2010

Kto odpowiada za dobre wykonanie zdjęcia RTG?

Badania diagnostyczne z zastosowaniem promieniowania jonizującego (w tym zdjęcia RTG) wykonuje się w sposób gwarantujący osiągnięcie wymaganego rezultatu przy możliwie najmniejszej dawce promieniowania.
Za właściwe wykonanie takiego badania oraz za ograniczenie do minimum ekspozycji pacjenta na promieniowanie jonizujące odpowiada osoba wykonująca takie badanie.

Jakie dokumenty w pracowni rentgenowskiej?

W pracowni/gabinecie RTG znajdują się w oryginale lub uwierzytelnionych odpisach:
1) zezwolenie na uruchomienie i stosowanie aparatów rentgenowskich znajdujących się w pracowni i uruchomienie pracowni;
2) projekt pracowni lub gabinetu (rzuty pomieszczeń) wraz z projektem i opisem osłon stałych oraz wentylacji, zatwierdzonym przed uruchomieniem aparatu rentgenowskiego przez właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego przy uzgadnianiu dokumentacji projektowej;
3) dokumentacja techniczna dotycząca budowy, działania i obsługi aparatów rentgenowskich, w tym także urządzeń sygnalizacyjnych i blokujących;
4) instrukcje obsługi i świadectwa wzorcowania aparatury dozymetrycznej, jeżeli znajdują się w wyposażeniu pracowni;
5) protokoły pomiarów dozymetrycznych;
6) protokoły pokontrolne;
7) dokumenty programu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz instrukcja ochrony radiologicznej
8) zapisy dotyczące wewnętrznych testów kontroli parametrów technicznych aparatów rentgenowskich i obróbki błon rentgenowskich w ciemni oraz dokumenty spełniania testów akceptacyjnych urządzeń nowo instalowanych;
9) ewidencja:

  • osób zatrudnionych w pracowni rentgenowskiej w podziale na odpowiednie kategorie narażenia,
  • dawek otrzymywanych przez pracowników,
  • orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy pracowników na określonym stanowisku;

10) program szkolenia i dokumenty potwierdzające jego realizację
11) zbiór przepisów prawnych dotyczących ochrony radiologicznej i zasad stosowania źródeł promieniowania jonizującego w medycynie

a ponadto dokumentacja systemu zarządzania jakością w pracowni/gabinecie RTG

Informacja dla kobiet w ciąży

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w pracowni rentgenowskiej / gabinecie rentgenowskim, w widocznym miejscu, znajduje się informacja o konieczności powiadomienia rejestratorki i operatora aparatu rentgenowskiego, przed wykonaniem badania, o tym, że pacjentka jest w ciąży.

Czy na badanie rengenowskie trzeba mieć skierowanie?

Badanie lub leczenie, które wymaga zastosowania promieniowania jonizującego wykonuje się na podstawie pisemnego skierowania wystawionego przez osobę kierującą na badanie lub leczenie przy użyciu promieniowania jonizującego.
Skierowanie takie powinno zawierać:
1)   imię, nazwisko i datę urodzenia pacjenta;
2)   cel i uzasadnienie badania lub leczenia;
3)   wstępne rozpoznanie kliniczne;
4)   informacje niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia medycznej procedury radiologicznej;
5)   podpis i pieczęć osoby kierującej na badanie lub leczenie przy użyciu promieniowania jonizującego.

Bez skierowania może być wykonane badanie w ramach badań przesiewowych, densytometrii kostnej lub dla celów stomatologicznych (z wyłączeniem badań pantomograficznych i cefalometrycznych) oraz w przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta.

Jakie szkolenia pracowników w pracowni RTG?

Pracownicy zatrudnieni w pracowni rentgenowskiej / gabinecie rentgenowskim muszą być objęci programem szkoleń. Szkolenia dzielą się na wstępne i okresowe (przeprowadzane nie rzadziej niż co 5 lat). Osobą, która ma obowiązek zapewnić prowadzenie szkoleń oraz opracować ich program jest kierownik pracowni/gabinetu RTG.
Szkolenia takie obejmują w szczególności:
1)ogólne procedury ochrony radiologicznej i podejmowane środki ostrożności związane z działalnością wykonywaną przez pracownię rtg
2)procedury ochrony radiologicznej i podejmowane środki ostrożności związane z konkretnym stanowiskiem pracy;
2a)informację o możliwych skutkach utraty kontroli nad źródłem promieniowania jonizującego, z którym jest wykonywana działalność;
3)w przypadku kobiet – także informację o konieczności niezwłocznego powiadomienia kierownika jednostki organizacyjnej o ciąży
Zanim opracowane przez kierownika jednostki szkolenia zostaną przeprowadzone muszą być zatwierdzone przez organ, który wydał zezwolenie na prowadzenie działalności związanej z użyciem promieniowania jonizującego.

Dodatkowo od 01.01.2009r. każda osoba wykonująca lub nadzorująca przeprowadzanie badania z zastosowaniem promieniowania jonizującego musi odbyć specjalistyczne szkolenie z zakresu ochrony radiologicznej pacjenta. Szkolenia te przeprowadzane są przez uprawnione jednostki i kończą się egzaminem. Certyfikat ukończenia szkolenia z zakresu ochrony radiologicznej pacjenta ważny jest przez 5 kolejnych lat.

Jakie procedury w dokumentacji pracowni RTG?

Minimalny zakres procedur, które powinny się znajdować w dokumentacji systemu zarządzania jakością w gabinecie / pracowni RTG obejmuje:
1)   procedurę nadzoru nad dokumentacją;
2)   procedurę nadzoru nad zapisami;
3)   procedurę audytów wewnętrznych;
4)   procedurę postępowania z usługą niezgodną;
5)   procedurę określającą działania korygujące i zapobiegawcze;
6)   procedury zapewniające skuteczne planowanie, realizowanie, nadzorowanie i kontrolowanie procesów bazowych (np. planowania leczenia, napromieniania, wykonywania badań diagnostycznych, leczenia radioizotopami, kontroli aparatury terapeutycznej i pomiarowej itd.) i wspomagających (np. ochrony radiologicznej, rejestracji, zakupów, gospodarki materiałowej, komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej, obiegu dokumentacji itd.) zgodnie z wymaganiami prawnymi oraz wymaganiami pacjentów.

Jakie ewidencje powinny być prowadzone w pracowni RTG?

W pracowni rentgenowskiej / gabinecie rentgenowskim powinny być prowadzone następujące ewidencje:

  • osób zatrudnionych w pracowni /gabinecie RTG w podziale na odpowiednie kategorie narażenia
  • orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy
  • dawek indywidualnych

Jak powinny być oznakowane drzwi do pracowni RTG?

Drzwi do pracowni rentgenowskiej / gabinetu rentgenowskiego powinny być oznakowane tabliczką informacyjną ze znakiem ostrzegawczym przed promieniowaniem jonizującym, której wzór wygląda następująco:

Na czym polega ochrona radiologiczna pacjenta?

Ochrona radiologiczna pacjenta jest to zespół czynności i ograniczeń zmierzających do zminimalizowania narażenia pacjenta na promieniowanie jonizujące, które nie będzie nadmiernie utrudniało lub uniemożliwiało uzyskania pożądanych i uzasadnionych informacji diagnostycznych lub efektów leczniczych.

Przepisy prawne dla gabinetów i pracowni rentgenowskich

Jakie są obowiązujące przepisy prawne dotyczące gabinetów i pracowni rentgenowskich?

Obowiązujące przepisy prawne dotyczące gabinetów i pracowni rentgenowskich to:

1.Ustawa – Prawo Atomowe  z dnia 29 listopada 2000 r. – (tekst jednolity Dz.U. Z 2007r. Nr 42 poz.276)
2.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2005 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej. ( Dz.U. Nr 194, poz. 1625)
3.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy z urządzeniami radiologicznymi (Dz.U. Nr 180, poz. 1325)
4.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002r. w sprawie dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności związanej z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego albo przy zgłaszaniu wykonywania tej działalności (Dz.U. Nr 220, poz. 1851 z późn. zm.)
5.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005r. w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz. U. z 2005r. Nr 20, poz. 169 z późn. zm.)
6.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego. ( Dz.U. nr 20 poz. 168)
7.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 marca 2007r. w sprawie wymagań dotyczących rejestracji dawek indywidualnych.  (Dz.U. Nr 131, poz. 913)
8.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2007r. w sprawie podstawowych wymagań dotyczących terenów kontrolowanych i nadzorowanych.( Dz.U. Nr 131, poz.910)
9.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2006r. w sprawie sprawowania nadzoru i przeprowadzania kontroli w zakresie przestrzegania warunków ochrony radiologicznej w jednostkach organizacyjnych stosujących aparaty rentgenowskie do celów diagnostyki medycznej, radiologii zabiegowej, radioterapii powierzchniowej i radioterapii schorzeń nienowotworowych (Dz. U. z 2007 Nr 1, poz. 11).
10.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2006r. w sprawie nadawania uprawnień inspektora ochrony radiologicznej w pracowniach stosujących aparaty rentgenowskie w celach medycznych (Dz.U. Nr 239, poz. 1737)
11.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. Nr 280, poz. 2771)
12.Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.)

Edycja:

Przepisy prawne dotyczące gabinetów i pracowni rentgenowskich obowiązujące na początku 2016 roku to:

  1. Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jednolity Dz. U. 2014, poz. 1512 z późn. zm.)
  2. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2015r. w sprawie ogłoszenia wykazu wzorcowych procedur radiologicznych z zakresu radiologii – diagnostyki obrazowej i radiologii zabiegowej (DZ. URZ. Min. Zdr. 2015.78)
  3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2007 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących formy i treści wzorcowych i roboczych medycznych procedur radiologicznych (U. 2007 nr 24 poz. 161)
  4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz.U. z 2013 r., nr 1015 z późn. zm.)
  5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy z urządzeniami radiologicznymi (Dz. U. 2006, nr 180, poz. 1325)
  6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2015 r. w sprawie dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności związanej z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego albo przy zgłoszeniu wykonywania tej działalności (U. 2015 poz. 1355)
  7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz. U. 2005, nr 20, poz 169 z późn. zm.)
  8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. 2005, nr 20, poz. 168)
  9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 marca 2007 roku w sprawie wymagań dotyczących rejestracji dawek indywidualnych. (Dz. U. 2007, nr 131, poz. 913)
  10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2007 r. w sprawie podstawowych wymagań dotyczących terenów nadzorowanych i kontrolowanych ( Dz. U. 2007, nr 131, poz. 910)
  11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie nadzoru i kontroli w zakresie przestrzegania warunków ochrony radiologicznej w jednostkach organizacyjnych stosujących aparaty rentgenowskie do celów diagnostyki medycznej, radiologii zabiegowej, radioterapii powierzchniowej i radioterapii schorzeń nienowotworowych ( Dz. U. 2007, nr 1, poz.11)
  12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2006 r. w sprawie nadawania uprawnień inspektora ochrony radiologicznej w pracowniach stosujących aparaty rentgenowskie w celach medycznych (Dz. U. 2006, nr 239, poz.1737).
  13. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (U. 2012 poz. 890)
  14. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 marca 2008 r. w sprawie minimalnych wymagań dla jednostek ochrony zdrowia udzielających świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki, radiologii zabiegowej oraz diagnostyki i terapii radioizotopowej chorób nienowotworowych (U. 2008 nr 59 poz. 365 z późn. zm.)