Promieniotwórczość naturalna to nic innego jak promieniowanie jonizujące, które pochodzi ze źródeł naturalnych. Jest ona produktem samorzutnych spontanicznych przemian jądrowych, które zachodzą, gdy w niestabilnym lub wzbudzonym jądrze atomowym zmienia się skład nukleonów i/lub jądro przechodzi w stan o niższej energii. Zjawisko to zostało odkryte przez Henryka Becquerela oraz małżeństwo Curie.
Do naturalnych źródeł promieniowania zaliczamy:
-substancje promieniotwórcze znajdujące się w skorupie ziemskiej, więc również w materiałach, z których zbudowane są domy (uran, rad, tor), a w mieszkaniach radon-produkt rozpadu radu, który penetruje z ziemi i ścian do wnętrz;
-promieniowanie kosmiczne;
-substancje promieniotwórcze występujące w organizmie człowieka oraz w innych organizmach żywych- przede wszystkim potas-40.
Naturalne pierwiastki promieniotwórcze, o liczbach atomowych od Z=81 do Z=106, genetycznie powiązane ze sobą w szeregi promieniotwórcze, znajdują się w dwóch ostatnich okresach (6 i 7) układu Mendelejewa. Ponadto poznano promieniotwórcze izotopy niektórych innych, lżejszych pierwiastków naturalnych, np. potasu (40K).
Promieniowanie jonizujące pochodzące ze źródeł naturalnych działa na całej kuli ziemskiej i nosi nazwę naturalnego tła promieniowania. Jego wartość jest zróżnicowana w różnych miejscach Ziemi.
W Polsce narażenie od źródeł naturalnych stanowi niemalże 3/4 całkowitego narażenia radiacyjnego, a przedstawione jako tzw. dawka skuteczna – wynosi ok. 2,6 mSv/rok. Główny udział w tym narażeniu ma radon i produkty jego rozpadu, od których statystyczny mieszkaniec naszego kraju otrzymuje dawkę równą w przybliżeniu 1,36 mSv/rok. Co ciekawe, przenikanie radonu do pomieszczeń mieszkalnych powoduje niemalże 8-krotny wzrost jego stężenia w stosunku do wolnego powietrza. Warto wietrzyć mieszkania!
Średnia aktywność promieniotwórcza niektórych źródeł naturalnych:
-banan- 125 Bq/kg
-mleko- 50 Bq/l
-woda morska- 12 Bq/l
-popiół węglowy- 2000 Bq/kg
-ciało człowieka- 100 Bq/kg